Het mysterie van... de wolvenpoot van het Gravensteen

In het najaar van 2012 werd een gemummificeerde wolvenpoot ontdekt in het omvangrijke archief van het STAM, het Stadsmuseum van Gent. Doorgedreven DNA-onderzoek en literatuurstudie onthulde dat de poot vermoedelijk van een wolf was die rond 1736 aan de poort van het Gravensteen werd genageld.

Premies voor het vangen en doden van wolven

De wolf werd in de 18de eeuw actief bestreden, meer uit angst dan dat het dier voor overlast zorgde. Wie een wolf doodde kon een premie opstrijken. Voor sommige plattelandsbewoners was het afschieten van wild een mooie bijverdienste.

Om de premie uitbetaald te krijgen, volstond het om de rechtervoorpoot van de wolf aan het Gravensteen te nagelen. Sinds 1559 zetelde daar de gerechtelijke autoriteit voor de kasselrij van de Oudburg die verantwoordelijk was voor de uitbetaling. Waarom de rechtervoorpoot? Omdat daar, typisch voor een wolf, een vijfde, kleine vinger zichtbaar is.

De laatste premie werd in Vlaanderen op 29 augustus 1736 uitbetaald aan Andries Huijghe, Jacques Leliaert en Arnaut De Prest voor het doden van een wolf in Knesselare. De poot van 1736 was de laatste wolvenpoot die het Gravensteen sierde. Vermoedelijk gaat het dus ook om de laatste wolf die in West- en Oost- Vlaanderen rond liep.

In 1767 werd het premiesysteem in West- en Oost- Vlaanderen afgeschaft.

Wat gebeurde er met de laatste wolvenpoot?

De voorpoot uit 1736 belandde in de omvangrijke kunst- en rariteitenverzameling van de Gentse excentriekeling Pierre Joseph Versturme. Hij dacht dat het om een voorpoot van een leeuw of tijger ging. Later werd aan de voorpoot van een luipaard gedacht. Een groot deel van zijn verzameling belandde een jaar na zijn dood in 1847 via een veiling in de archieven van de stad Gent. Zoals dat soms gaat met archiefstukken leidde de poot 165 jaar een verborgen bestaan tot zijn vondst in 2012.

De poot is gemummificeerd en goed bewaard. Dat bewijst de aanwezigheid van huid en haartjes. Uit twee van de vingers steekt nog een klauw. Ook de vijfde vinger aan de binnenzijde is goed zichtbaar. In het midden van de poot is de doorboring door een spijker goed zichtbaar.

De wolf is terug in onze contreien. De maatschappelijke discussie hoe we met deze ‘nieuwkomer’ moeten omgaan, woedt volop. Daar kan ook een historische context bij helpen, hoe we wel of net niet moeten omgaan met de aanwezigheid van roofdieren in het ecosysteem. De vondst van de wolvenpoot van het Gravensteen draagt daar in belangrijke mate toe bij.