INTERVIEW: Geert Verdickt (Buurman) over zijn band met de Tjenneboom in Borgloon
“Ik verlies mij graag in de verhalen achter het erfgoed”
We spreken af aan de kapel van Helshoven, een mini-bedevaartsoord waar zich honderden jaren lang kluizenaars terug trokken. De laatste overleed er in 1908 na een verblijf van 56 jaar. Geert Verdickt, zanger bij Buurman, is hier opgegroeid. Dit ‘Lourdes van Haspengouw’ is zijn heimat, “zijn horizon” zoals hij het zelf zegt. Aan de fruitbomen hangen overrijpe appels en peren. De bladeren trotseren de herfst. We stappen door dit kleurrijke landschap naar de Tjenneboom, een plek die op Geert een onbedwingbare aantrekkingskracht uitoefent.
De wandeling gaat lichtjes bergop. De Tjenneboom staat immers op het hoogste punt (92 meter) van dit deel van Haspengouw, vlakbij de grens tussen de gemeenten Voort, Mettekoven, Gotem en Hoepertingen. Drie dagen geleden ging Einzelgänger in première, het eerste soloproject van Geert. Geen spoortje vermoeidheid op zijn gezicht. De creatieve duizendpoot, muzikant, filmmaker, verhalenverteller houdt van het contact met de natuur.
Proficiat! Einzelgänger wordt goed onthaald.
Bedankt. De drie try-outs vorige week waren veelbelovend en op de première kregen we een staande ovatie. Dat deed veel deugd.
Hoe is dit soloproject ontstaan?
De moeder van mijn twee kindjes besloot twee jaar geleden een andere weg in te slaan. Dat was heftig en hakte er stevig in. Ik ben op zoek gegaan naar wat Leonard Cohen ‘De Barst’ noemt. Uit dat creatieve proces vloeide een hoopvolle voorstelling en een plaat. De opnames vonden plaats op een eiland voor de Westkust van Ierland, een heel inspirerende plek.
Ga je nu verder borduren op dat soloproject?
Dat is niet meteen de bedoeling. Ik broed nu volop op een nieuw Buurman-project.
Nu al?
Ik heb dat nodig. Creatief zijn houdt mij kalm. Als je een plaat lost, word je beoordeeld. Dat is heel spannend. Als dat goed gaat, is het zalig. Ik heb dat creatieve nodig om mij in te kunnen verliezen. Anders ga ik kapot aan de reflectie op mijn werk.
De Tjenneboom in Borgloon is één van je koesterplekken?
Mijn moeder nam me hier van jongsaf aan mee naartoe. Dan wandelden we vanaf de eeuwenoude kapel naar de Tjenneboom, zoals wij nu doen, en vertelde ze allerlei verhalen. Zoals over Anna Machiels, bijgenaamd Tjenne de heks die in 1667 hier vlakbij levend werd verbrand na een rechtzaak die twee jaar duurde. Op het kruispunt van twee Romeinse heirwegen op zo’n 100 meter van de boom werd een kunstwerk opgericht ter ere van Anna Machiels.
Ik raakte zo begeesterd door die volksverhalen dat ik tijdens mijn studies Germaanse mijn thesis heb gewijd aan de heksensagen en - legenden in Zuid-Limburg.
“Plekken waar geschiedenis hangt, zorgen voor inspiratie”
Kom je hier vaak?
Ik kom hier om de paar weken. Deze plek heeft iets magisch. Mijn internationale gasten laat ik in de buurt logeren of ik neem ze mee op een wandeling: niets beter om de creativiteit te doen bruisen. Met mijn goede vriend Stef Bos heb ik het wel eens over 'onze horizon'. Dat zijn voor mij die glooiende velden vol fruitbomen. Ik hou ook van de twee gezichten van Haspengouw: ruw in het najaar en zacht als de bloesems bloeien. Ik ben als documentairemaker vaak onderweg, van Singapore tot New York. Maar altijd keer ik terug naar deze plek, mijn horizon.
We staan hier op een machtig uitkijkpunt. We zien de kerktoren van Borgloon, een kasteel en de mijnterrils van Genk. Haspengouw laat zich hier van alle kanten zien. Wat maakt van de Tjenneboom dan erfgoed?
We bevinden ons middenin het Land van Loon. Aan deze plek zijn ontelbaar veel verhalen verbonden. Ze gaan helemaal terug tot in de Romeinse tijd en vroeger. Neem nu het verhaal van de Tjenneboom. De eerste boom was een dikke, eeuwenoude linde die eind 19de eeuw stierf. Een jonge populier die vlakbij stond, werd de tweede Tjenneboom. Hij spleet in twee na een blikseminslag in 1945. De genadeslag kwam er in 1960 toen enkele kinderen in zijn stam een brandje stookten. De trotse boom die we nu zien, is de derde Tjenneboom, een abeel, en werd geplant in 1970.
Hecht je belang aan erfgoed?
Ik zoek geen erfgoed op omwille van de feiten, wel voor de verhalen die er onlosmakelijk mee verbonden zijn. Ik herinner mij een reis op Cyprus waar ik mij enkele uren verloren heb in de ruïnes, niet meer dan een paar afbrokkelende muren. Dan stel ik in mijn hoofd hele verhalen samen. Plekken waar geschiedenis hangt, zorgen voor inspiratie. Dat zet iets in gang in mijn hoofd.
Wat vind je van een initiatief als Open Monumenten?
Alles wat mensen onttrekt aan de meetbaarheid van het bestaan, juich ik toe. De maatschappij heeft nood aan liefde. Open Monumenten wakkert op hun manier die liefde aan door onze band met erfgoed te versterken.
Waar haal jij je kleine geluk uit?
Ik heb een oldtimertractor, zo’n groene Deutz uit 1965. Samen met de kinderen maak ik dolgraag ritjes op die typische, kleine straatjes in Haspengouw. Een puur vakantiegevoel.
Weet je wat ik ook koester? Ik heb net een fiets gekocht waardoor ik de kinderen nu van en naar school kan brengen. Dat zijn kleine momenten die me intens gelukkig maken. Vroeger was het al werk, werk, werk. Nu maak ik ook meer tijd vrij voor wie mij dierbaar is.
De blik van Geert valt op een rustbank naast de Tjenneboom. Een verliefd koppel heeft er een verwijzing naar zijn bekende hit ‘Soms ben jij de zon en ik de maan’ op geschreven. Geert laat zich op zijn knie zakken om er een foto van te nemen.
“Ik blijf het een hele eer vinden als mensen op een intiem en mooi moment naar mijn muziek grijpen. Alsof je een muzikale soundtrack van hun leven schrijft. Weet je dat er zelfs mensen zijn die stukken tekst uit mijn songs op hun lichaam hebben getatoeëerd? Dat zijn uitingen. Maar wat daaronder zit, vind ik veel belangrijker.
De song ‘Elk eind is een nieuw begin’ op Einzelgänger heeft ook zo’n effect. Na de voorstelling komen mensen me hun soms ontroerende, maar vaak hoopvolle verhalen vertellen. Mensen begeesteren, dat is nog steeds en zal altijd mijn drijfveer zijn.”
Terug aan de 700 jaar oude kluiskapel nemen we afscheid. We kloppen de aangekoekte leemgrond van onze wandelschoenen en stappen elk in onze wagen. We hebben eventjes dezelfde lucht ingeademd, zoals Geert het zo schoon weet te verwoorden.